Wat Agnes Joseph niet vertelde over het nieuwe pensioenstelsel

In het kort: Agnes Joseph sprak afgelopen week over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Zij wil inspraak voor individuen en benoemde de kans op enorme kortingen op je pensioen. In deze blog nuanceer ik deze uitspraken. Bij collectief pensioen bij een pensioenfonds is niet tot nauwelijks inspraak en al helemaal niet individueel. Daarnaast kent het oude stelsel ook een kans op een flinke korting en wanneer de politiek niet had ingegrepen had 5 jaar geleden een enorme korting moeten plaatsvinden.

Afgelopen week was Agnes Joseph te gast bij Vandaag Inside. Daar deelde zij haar zorgen over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. De dingen die zij vertelde waren op zich wel juist, alleen zij vertelde niet alles. Zij liet een paar belangrijke nuances weg. Ik denk dat het belangrijk is om een aantal van die nuances toe te voegen voor een meer compleet beeld van de realiteit.

Als je de uitzending van Vandaag Inside terug wilt kijken, klik dan hier.

Wie is Agnes Joseph

Agnes Joseph is Tweede Kamer lid voor BBB. Zij was tot voor kort lid van NSC, maar is onlangs overgestapt naar BBB. Voordat zij de politiek inging, was zij werkzaam in de pensioensector als actuaris. Een actuaris is iemand die afgestudeerd is in verzekeringswiskunde. Zij is tweemaal uitgeroepen tot actuaris van het jaar en is bestuurslid geweest van het pensioenfonds van De Nederlandsche Bank. Ze weet dus heel goed waar het over gaat!

Omzetten naar het nieuwe pensioenstelsel

Agnes Joseph wilde inspraak voor ieder individu bij de omzetting van het opgebouwde pensioen naar het nieuwe pensioenstelsel. Zij vertelde bij Vandaag Inside: “Pensioenfondsen gaan de bestaande vaste uitkering omzetten in een persoonlijk pensioenvermogen en vanuit dat persoonlijke pensioenvermogen komt er een variabele uitkering die meer meebeweegt met beurskoersen. En normaal gesproken kreeg je inspraak als er een aanpassing was aan je pensioen. En die inspraak wilde ik terug hebben”.

Zij heeft geprobeerd die inspraak alsnog in de wet te krijgen, maar daar was geen meerderheid voor in de Tweede Kamer.

Hoe was inspraak geregeld bij pensioenfondsen?

Er wordt door haar bij Vandaag Inside de suggestie gewekt dat iedereen die pensioen opbouwt bij een pensioenfonds altijd individuele inspraak heeft gehad. Maar ga eens na, wanneer heb jij als individu inspraak gehad bij jouw pensioenfonds? Precies, dat is nog nooit gebeurd!

Want zo is het niet geregeld bij pensioenfondsen. Een aanpassing in de pensioenregeling wordt afgesproken tussen werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties. Deze afspraken worden voorgelegd aan de leden (van de vakbond) en als de leden bij meerderheid voor de aanpassing zijn, dan is de aanpassing een feit. De leden van de vakbonden hebben dus collectief inspraak en niet individueel. En degene die pensioen opbouwen bij een pensioenfonds en niet lid zijn van een vakbond hebben helemaal geen inspraak. En 85% van de werkenden in Nederland is geen lid van een vakbond.

Individuele inspraak past niet bij een collectief pensioenfonds

Ik ben zeker niet tegen inspraak wanneer het om je eigen pensioen gaat. Maar tot op heden is het altijd zo geregeld geweest dat je als individu niet tot nauwelijks iets te zeggen hebt over je eigen pensioen. Wat op zich een logische keuze is, want pensioen bij een pensioenfonds is collectief en solidair geregeld. Daar past individuele inspraak niet zo goed bij.

Als we dan nu een grote aanpassing doorvoeren, ligt het ook voor de hand dat die inspraak niet ineens enorm verruimd wordt. Het feit dat er niet tot nauwelijks inspraak is, is altijd al zo geweest en van individuele inspraak is sowieso nooit sprake geweest.

Wanneer het pensioen straks is omgezet naar persoonlijke pensioenvermogens, ligt het voor de hand om het individu daarna steeds meer inspraak te geven. Je hebt dan immers een persoonlijk pensioenvermogen, dus wat staat individuele inspraak dan nog in de weg? Ik denk dat Agnes beter de focus op die inspraak kan leggen, dan zich bezig te houden met een soort achterhoedegevecht.

‘Ze’ pakken iets van je af

Agnes Joseph wekte de suggestie dat ‘ze’ bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel iets van je afpakken. Maar wie zijn ‘ze’?

We hebben een nieuwe pensioenwet die na 15 jaar voorbereiding is aangenomen. In de voorbereiding zijn werkgever- en werknemersorganisaties betrokken geweest en is veelvuldig afgestemd met de pensioensector. De nieuwe wet is uiteindelijk bij meerderheid aangenomen door de democratische verkozen Tweede en Eerste Kamer.

Vervolgens is het niet zo dat wat in die nieuwe wet staat zomaar wordt uitgevoerd door jouw pensioenfonds. Een wijziging van een pensioenregeling wordt afgesproken door sociale partners, dus de werkgevers- en werknemersorganisaties uit jouw sector. Dus door vertegenwoordigers van jouw bedrijf en werknemersvertegenwoordigers van jou en jouw collega’s. Daarbij gaan zij niet over een nacht ijs. Bijgestaan door deskundigen is er maandenlang overlegd om te zoeken naar de best passende oplossing voor jouw pensioenfonds.

Niet alle fondsen zetten om

Er zijn ook fondsen, met name kleinere ondernemingspensioenfondsen, die niet gaan omzetten. Dat zijn bijvoorbeeld fondsen waarbij sprake is van een garantie en/of een bijstortverplichting. Wanneer je die zou omzetten, dan verlies je die zekerheid. Sociale partners hebben dan besloten om maar niet om te zetten.

Zorgvuldigheid

Veel fondsen ondervinden vertraging bij de invoering van het nieuwe stelsel. Deze wordt veroorzaakt door drie belangrijke elementen. Ten eerste, zorgvuldigheid boven snelheid. Ook worden de plannen voor de nieuwe regeling voorgelegd aan De Nederlandsche Bank. Die kijkt erg kritisch, vraagt vaak om extra onderbouwing en stuurt sociale partners soms weer terug naar de onderhandelingstafel. Dat kost vaak extra tijd. En tenslotte vraagt de nieuwe wet grote aanpassingen van de IT-systemen. Ook dat moet zorgvuldig plaatsvinden, waardoor het soms wat langer duurt voor de aanpassingen kunnen worden doorgevoerd.

Korten van je pensioen

Vervolgens ging Agnes Joseph in op de kans op kortingen in het nieuwe pensioenstelsel: “De nieuwe pensioenen kunnen hoger zijn. Maar ze kunnen ook echt tegenzitten als de economie tegenzit of de rente. De pensioenfondsen regelen het nu zo in dat de kans op korting klein is, maar als die korting er is, kan die wel 20% zijn.”

Het is een feit dat je pensioen in het nieuwe stelsel sneller mee gaat bewegen met de economie. In het huidige stelsel is de kans dat je pensioen stijgt heel klein gebleken. Wanneer het goed gaat met de economie, profiteren gepensioneerden hier in het oude stelsel te weinig van. Daarom stappen we over naar een nieuw stelsel met een grotere kans op stijging van je pensioen. De kans op een daling wordt dan echter ook groter.

Echter, in het oude stelsel was er ook een kans op een korting. Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds onder de 104% was gezakt, moesten de pensioenen worden verlaagd, gekort dus. In 2019 stonden de meeste pensioenfondsen er heel slecht voor. Een massale korting van pensioen dreigde toen. Grote fondsen zoals ABP, PFZW en PMT hadden een dekkingsgraad van rond de 95%. Dat zou een korting van rond de 10% betekenen.

Wouter Koolmees, destijds als minister verantwoordelijk voor de pensioenwet, heeft toen de regels opgerekt. Een fonds hoefde pas te korten als de dekkingsgraad onder de 90% zou zijn. Een massale korting is hiermee toen afgewend.

Het nieuwe stelsel kent dus een kans op een korting. Maar die was er in het oude stelsel ook. En als de pensioenen in het nieuwe stelsel met 20% gekort gaan worden, dan zouden de pensioenen in het oude stelsel ook flink gekort moeten worden.

Lees ook:
Waarom zou je tegen het invaren van jouw pensioen zijn?

Was het oude stelsel niet beter?

Het benoemen van een mogelijke korting door Agnes Joseph in het nieuwe pensioenstelsel zonder de mogelijke korting in het oude stelsel te benoemen is naar mijn mening te eenzijdig. Je wekt de suggestie dat er een risico wordt ingevoerd, wat er niet was. Maar ook in de oude wereld bestond een kans op korting. Sterker nog, die was dichterbij dan veel mensen hebben beseft. Als Koolmees niet had ingegrepen, hadden miljoenen pensioenen gekort moeten worden.

Soms vraag ik me af wat er gebeurd was als hij niet had ingegrepen. Ik denk dat veel mensen dan nu stonden te trappelen om over te gaan naar het nieuwe stelsel!

Korting bij omzetting

Agnes Joseph merkte ook nog op dat de omzetting naar het nieuwe pensioenstelsel afhankelijk is van dagkoersen. Als het fonds er goed voorstaat, dan worden bij de omzetting buffers uitgedeeld en wordt je pensioen dus verhoogd. Maar als het fonds er slecht voor staat, krijg je een korting. Dus dan wordt je pensioen direct verlaagd!

Ook dat is een ongenuanceerde uitspraak. Bij veel pensioenfondsen is afgesproken dat je bij de omzetting als gepensioneerde minimaal je huidige pensioen moet krijgen. Als het fonds er op het moment van omzetting niet goed voorstaat en een korting dreigt, dan wordt er niet omgezet of wordt de omzetting uitgesteld tot een beter moment.

Per 1 januari aanstaande gaan er weer een paar fondsen over naar het nieuwe stelsel. Door de vertragingen die optreden zijn dat er minder dan gepland. bpfBouw (pensioenfonds van de bouw) en PFZW (pensioenfonds van de zorg) gaan onder andere over. De actuele dekkingsgraad, die nog iets kan veranderen tot aan januari, bij bpfBouw is 135%. Wanneer dat per 1 januari nog zo is, dan kunnen gepensioneerden rekenen op een verhoging van hun pensioen van ruim 19%. De actuele dekkingsgraad van PFZW is 113%. Wanneer dit per januari nog zo is, dan kunnen gepensioneerden rekenen op een verhoging van ongeveer 5%.

Ook ik raak niet alle nuances

Ik begon mijn blog met het feit dat ik nuances miste bij het optreden van Agnes Joseph over het nieuwe pensioenstelsel. In deze blog heb ik er een aantal toegevoegd. Maar ik ben me bewust van het feit dat ik daarin ook weer nuances mis. Het pensioenvraagstuk is omvangrijk en om dat compact op te schrijven in een korte blog en daarbij alle nuances te raken is niet te doen. Ik begrijp daarom ook goed dat Agnes in een rommelige tv-uitzending niet alle nuances heeft kunnen aanbrengen.

Voeg je nuance toe

Wil jij nuances toevoegen aan deze blog, dan kan dat. Voeg die dan, voorzien van je onderbouwing hieronder toe aan de comments.

Wij behouden ons het recht voor om comments niet te plaatsen. Wij willen onze lezers een zo compleet en eerlijk mogelijk beeld geven van wat hen te wachten staat met hun pensioen in het nieuwe pensioenstelsel. Wanneer je comment daaraan bijdraagt wordt die zeker door ons geplaatst, ook als je een mening hebt waar wij het zelf niet mee eens zijn.

^{_{Foto: John-Mark Smith – Pexels.com}}